Ondernemer Wim Dankbaar weet zeker wie de moordenaar van John F. Kennedy is: James Files, een veroordeelde crimineel die beweert dat hij de president door zijn hoofd heeft geschoten. Hij slaagt erin misdaadverslaggever Peter R. de Vries te interesseren voor zijn verhaal.
Dit is het negentiende hoofdstuk van het in 2016 verschenen boek Complotdenkers. Elke dag verschijnt er een hoofdstuk op De Halve Waarheid. Bekijk hier het overzicht van alle hoofdstukken.
Je leven volledig in dienst stellen van je geloof is niet eenvoudig. Al was het maar omdat er ook brood op de plank moet komen en er nu eenmaal slechts een beperkt aantal banen te vergeven is waarin je je volledig op je geloof kunt storten.
In de kerk worden dergelijke banen – predikant, pastoor – mogelijk gemaakt door giften van de gelovigen. Het is een constructie die menig voorganger in de complotkerk aanspreekt. Complotdenkers als Micha Kat roepen de bezoekers van hun sites regelmatig op om geld te storten zodat zij hun leven kunnen blijven wijden aan het ontmaskeren van de kwaadaardige elites die ons knechten. De inkomsten vallen echter vaak tegen.
Alleen complotdenkers die aan de weg timmeren met tot de verbeelding sprekende samenzweringstheorieën waarvoor een breed publiek bestaat, slagen erin om op die manier in hun levensonderhoud te voorzien. Er is bijvoorbeeld een hele industrie ontstaan rondom de complottheorieën rond de moord op John F. Kennedy. Zo heeft de Amerikaanse complotdenker Robert J. Groden tal van boeken over de moord gepubliceerd en was hij als consultant betrokken bij de film JFK van Oliver Stone. Hij is regelmatig te vinden op de plaats delict, Dealey Plaza, waar hij zijn boeken en video’s aan de man brengt.
Groden is niet de enige. Als je in Dallas, Texas het Sixth Floor Museum bezoekt – gewijd aan de moord – heb je grote kans dat je buiten wordt opgewacht door mannen die je krantjes proberen te verkopen waarin uit de doeken wordt gedaan dat er helemaal niets klopt van de informatie die het museum over de moord verspreidt.
De Nederlandse complotdenker Wim Dankbaar heeft eveneens jaren gestoken in de moord op Kennedy. Giften van andere gelovigen heeft hij daarvoor niet nodig. Sinds hij zijn aandeel in een bedrijf in computerrandapparatuur verkocht, is hij een bemiddeld man – al is hij niet onverdeeld gelukkig met de term ‘ict-miljonair’ die in de pers vaak wordt gebruikt om hem te omschrijven.
Dankbaar gebruikte het geld dat hij met de handel in computerapparatuur verdiende, om verscheidene dvd’s en boeken over de moord op John F. Kennedy uit te brengen. Volgens hem is de verkeerde persoon in die zaak als moordenaar aangewezen.
Het is niet de enige zaak waarin Dankbaar zijn tanden zet. Want ook in Nederland komt het volgens de voormalige IT-ondernemer geregeld voor dat justitie de ware toedracht van een moord toedekt: van de Deventer moordzaak tot de moord op Marianne Vaatstra.
Mede om die reden organiseerde Dankbaar ooit in Haarlem een demonstratie tegen Joris Demmink. Afspreken met complotdenkers gaat over het algemeen vrij makkelijk. De achterdocht die ze jegens autoriteiten aan de dag leggen, geldt niet voor mij. De enige die mij niet helemaal vertrouwt, is Dankbaar. Nadat we telefonisch een afspraak hebben gemaakt, begint hij te twijfelen.
Per e-mail vraagt Dankbaar me wat de insteek van mijn boek zal worden. ‘Je begrijpt dat ik niet veel trek heb om medewerking te verlenen aan een boek dat alle vermeende complotten naar het rijk der fabelen tracht te verwijzen’, schrijft hij. En: ‘Zelf ben ik van mening dat veel complotten inderdaad fantasie zijn, zoals bijvoorbeeld de maanlanding, UFO’s, Roswell en 9/11. Maar de JFK en RFK assassination, Iran Contra, Deventer moordzaak etc. zijn wel degelijk complotten geweest.’
Ik mail terug dat ik kritisch sta ten opzichte van veel complottheorieën, waaronder de Deventer moordzaak, maar dat de Iran Contra-affaire me wel een reëel bestaand complot lijkt. (Bij het Iran-contra-schandaal, dat in 1986 in de openbaarheid kwam, verkochten hooggeplaatste medewerkers van de regering-Reagan in het geheim wapens aan Iran, waar op dat moment een wapenembargo tegen bestond. De wapenleveranties waren aanvankelijk bedoeld om Amerikaanse gijzelaars in Libanon vrij te krijgen, maar al snel werd het geld uit Iran gebruikt om anticommunistische rebellen in Nicaragua – de ‘Contra’s’ – te financieren.)
Dankbaar stuurt me verscheidene links over de moord op Kennedy en stelt ondertussen vragen. ‘Wist jij dat J. Edgar Hoover homoseksueel was?’, luidt bijvoorbeeld de eenregelige tekst van een van zijn mails.
Verder wil hij onder meer weten waarom ik zo’n rotsvast vertrouwen in de autoriteiten heb en wat ik van Joris Demmink vind. En oja, hij heeft ‘groot nieuws’ dat ‘volledig doodgezwegen wordt’. Kan ik daar niet eens voor een van mijn opdrachtgevers een artikel over schrijven?
Zo mailen we een tijdje vruchteloos op en neer.
Dankbaar zegt de afspraak echter niet af. Op het aanvankelijk overeengekomen tijdstip bel ik daarom aan bij zijn villa in Overveen. Hij is overvallen door mijn komst (‘Ik wist helemaal niet dat je zou komen’), maar laat me toch binnen.
In de tv-kamer gaan we op twee banken zitten die rond een lage glazen tafel met stapels tijdschriften staan. Aan de muur ontwaar ik onder meer een werk van Anton Heyboer.
Dankbaar heeft maar weinig aansporing nodig om van wal te steken over de moord op Kennedy. Sterker nog: hij kan er uren over praten en doet dat ook. Hij begint met een opsomming van alle partijen die belang hadden bij het uit de weg ruimen van John F. Kennedy: de olie-industrie, de CIA, rechtse Cubanen, vicepresident Lyndon B. Johnson, de maffia en de FBI. Zij hebben volgens Dankbaar samengespannen om Kennedy op 22 november 1963 te vermoorden. En vervolgens lieten ze Lee Harvey Oswald opdraaien voor de moord. Want dat Oswald degene was die Kennedy heeft vermoord, acht Dankbaar onmogelijk. ‘Als je dat durft op te schrijven, ben je niet zuiver op de graat’, zegt hij.
Volgens Dankbaar zijn er op 22 november 1963 vier mensen op Dealey Plaza die betrokken zijn bij de aanslag. Vanuit verschillende posities nemen zij Kennedy onder vuur. Degene uiteindelijk het fatale schot lost, zit op een heuveltje aan de noordwestkant van Dealey Plaza: de zogeheten grassy knoll. En Wim Dankbaar kent ook de naam van deze schutter: James Files. James Files is bepaald niet de enige die in de loop der tijd de moord op Kennedy in de schoenen geschoven heeft gekregen.
Uit een peiling die onderzoeksbureau Gallup een week na de moord op Kennedy houdt, blijkt dat maar 29 procent van de Amerikanen op dat moment denkt dat Oswald de moord in zijn eentje heeft gepleegd. Uit elk onderzoek dat sindsdien is gehouden, blijkt telkens weer dat verreweg de meeste Amerikanen denken dat Oswald geen lone gunman was. Daar kan zelfs een onderzoekscommissie onder leiding van de hoogste Amerikaanse rechter Earl Warren, die de moord uitgebreid onderzoekt en tot de conclusie komt dat Oswald wel degelijk alleen heeft gehandeld, geen verandering in brengen.
In de duizenden boeken die er sinds 1963 over de aanslag zijn geschreven, worden tientallen mogelijke schutters aangewezen die op Dealey Plaza samen met of in plaats van Oswald het vuur op de president zouden hebben geopend.
Namen die genoemd worden zijn onder meer die van de drummer van Frank Sinatra en de vader van acteur Woody Harrelson. In zijn boek Reclaiming history heeft Vincent Bugliosi een lijst met 82 mensen opgenomen die zijn genoemd als schutter. ‘Gezien dat aantal is het een wonder dat Kennedy’s lichaam nog voldoende intact is gebleven om op de autopsietafel te belanden’, concludeert hij in zijn 1612 pagina’s tellende boek over de moord op Kennedy.
De man die James Files als eerste op het spoor komt, is Joe West: een privédetective uit Houston, Texas. Zoals zoveel mensen is West geobsedeerd door de moord op Kennedy. Hij doet jarenlang onderzoek naar de zaak en zoekt geregeld de publiciteit met zijn bevindingen. Zo belegt hij in augustus 1990 een persconferentie waarop hij bekendmaakt dat hij de identiteit van de moordenaar heeft achterhaald. Volgens West zou een inmiddels overleden politieagent uit Dallas, Roscoe White, vanaf de grassy knoll op Kennedy hebben geschoten.
Als bewijs voert West een door White’s weduwe gevonden dagboek van de agent op. Later blijkt het om een vervalsing te gaan. Alle dagboekteksten tussen 1956 en 1977 zijn ‘vers’ en met dezelfde pen geschreven. De weduwe geeft toe dat ze de teksten zelf heeft geschreven, omdat ze geld nodig had.
West laat zich door dit bedrog echter niet uit het veld slaan. Hij blijft zoeken naar de moordenaar van Kennedy, die volgens hem op het heuveltje moet hebben gestaan.
In het voorjaar van 1992 krijgt West een tip van een FBI-agent, Zack Shelton, die betrokken was bij verscheidene onderzoeken naar James Files. Mogelijk weet Files meer over de moord op Kennedy, vertelt de FBI-agent aan West. Meer aansporing heeft West niet nodig.
In 1992 gaat hij voor het eerst bij Files op bezoek in de gevangenis waar hij een celstraf uitzit wegens poging tot moord op een politieagent.
Files moet aanvankelijk niets van West hebben. Hij laat hem weten dat hij niets met de moord op Kennedy te maken heeft. Maar als West maar blijft aandringen, gaat Files uiteindelijk toch overstag. Hij is bereid om zijn verhaal in de rechtszaal te doen. Maar alleen op voorwaarde van immuniteit.
Dan slaat het noodlot toe. ‘Joe West was bezig die immuniteit te regelen, toen hij zogenaamd een hartaanval kreeg’, aldus Dankbaar. Zogenaamd een hartaanval? ‘Ja. Files meent te weten dat West is vermoord.’
Na de dood van West neemt tv-producent Bob Vernon diens werk over. Op 22 maart 1994 filmt hij een bekentenis van Files, die opbiecht dat hij de grassy knoll shooter is.
Vernon probeert de video aan tv-zender NBC te slijten. Maar voor de tv-gigant toehapt, willen de zenderbazen wel eerst het een en ander verifiëren.
Een door de zender ingehuurde deskundige plaatst de nodige vraagtekens bij het verhaal van Files. Zijn verhaal blijkt vol te zitten met tegenstrijdigheden en onwaarheden. Zo verklaart de veroordeelde crimineel aanvankelijk dat hij Lee Harvey Oswald al in 1961 heeft ontmoet in New Orleans. Oswald woonde op dat moment echter nog in de Sovjet-Unie.
De kogels die Files naar eigen zeggen bij de moordaanslag gebruikte, werden pas jaren na de moord op John F. Kennedy in productie genomen. De betreffende kogels kunnen bovendien onmogelijk worden afgevuurd met het geweer dat Files die dag zogenaamd bij zich had.
Het meest problematische aan Files’ verklaring is echter dat hij op 22 november 1963 niet in Dallas was. Hij verbleef op de dag van de moord in Chicago. De crimineel spreekt dat tegen: volgens hem moet er sprake zijn van een persoonsverwisseling. Hij verklaart dat hij een tweelingbroer in Chicago had waar niemand vanaf wist. Hij zou die tweelingbroer kort voor de moord voor het eerst hebben ontmoet en kort daarna hebben vermoord.
De door NBC ingehuurde deskundige is niet onder de indruk van Files’ verweer. ‘Ik ben van mening dat Files het verhaal heeft verzonnen om er geld mee te kunnen verdienen’, laat hij de zender weten. NBC, dat volgens The New York Post bereid was om flink in de buidel te tasten voor de bekentenis van Files, kiest eieren voor zijn geld en besluit om af te zien van de uitzending.
Vernon doet daarna nog verscheidene andere pogingen om Files’ bekentenis te gelde te maken, maar die blijven allemaal zonder resultaat. In 1996 besluit hij daarom om de bekentenis en de bijbehorende website jfkmurdersolved.com te koop te zetten.
Jarenlang toont niemand serieuze interesse voor de video en website van Bob Vernon, maar in 2003 meldt zich een koper. Wim Dankbaar.
De gewezen verkoper van computerrandapparatuur ziet wel brood in het verhaal. Dankbaar zegt bereid te zijn om enkele tonnen neer te leggen om alle rechten van Vernon over te nemen. Op 19 november 2003 brengt hij een bezoek aan Files om opnieuw een bekentenis op te nemen. Dankbaar maakt een boek en een documentaire over Files’ verklaring, waarmee hij de boer op gaat.
Anders dan NBC heeft Dankbaar alle vertrouwen in het verhaal van Files. ‘De hele gevangenis gelooft zijn verhaal, tot en met de guards en de wardens aan toe’, vertelt hij mij. ‘Als hij een fantast is, zou hij het niet overleven in de gevangenis. Daar hebben ze een bloedhekel aan. Aan jongens die zich groter voordoen dan ze zijn. Maar je moet nog steeds niet met James Files sollen, ook al is hij zeventig. Hij is een keer aangevallen door een neger met een mes. Hij draaide zich meteen om en stak het mes in de nek van die neger. Dat liep iets anders af dan die zich had voorgesteld. Hahaha.’ Dankbaar schatert het uit.
‘99 Procent van de mensen die het verhaal van Files horen, zijn overtuigd’, vertelt Dankbaar. ‘Hij weet zoveel. Hij herinnert het zich zo goed. Hij slaagt bij alle vragen die je hem stelt. Daarom wordt zijn bekentenis ook niet aan het grote publiek getoond.’
Want uiteindelijk treft Dankbaar hetzelfde lot als Vernon. De belangstelling voor het verhaal van Files blijft beperkt. Tot overmaat van ramp krijgt hij ruzie met Vernon, die Dankbaar ervan beschuldigt dat hij zijn betalingsverplichtingen niet volledig nakomt. ‘Wim Dankbaar is oplichter, een leugenaar en een bijzonder immorele man’, schrijft Vernon in 2007.
Dankbaar is achteraf evenmin tevreden met de deal. ‘Als ik had geweten wat voor slechte investering het was, had ik het nooit gedaan’, vertelt hij. ‘Natuurlijk is dit een passie en hobby voor mij, maar je hoopt alle poen die je erin steekt wel terug te verdienen. Het boek verkoopt steady, maar het is geen bestseller.’
‘Op Amazon krijgt het vijf sterren, maar het ligt niet bij grote ketens als Barnes & Noble of WH Smith’, klaagt Dankbaar. ‘De media en de mainstream publishers promoten dit soort onderwerpen niet, is mijn ervaring. Ik ben ervan overtuigd dat het met de juiste ondersteuning wel zou lopen. Daarom probeer ik ook al jaren om een Hollywood-celebrity achter het verhaal te krijgen. Ik hoop op een regisseur die er een film van maakt. Het zou een prachtig onderwerp zijn voor Quentin Tarantino. Alles zit erin.’
Dat vooralsnog geen enkele grote regisseur heeft toegehapt – Dankbaar benaderde ook Oliver Stone – verbaast hem niet. ‘De krachten die dit verhaal tegenhouden hebben veel macht. De hele wereld zou immers op zijn kop staan als uitkwam dat er wel een complot is geweest. De Amerikaanse democratie zou een farce blijken te zijn.’
‘Amerika wordt geregeerd door een elite. Kennedy maakte de fout dat hij dacht dat hij als president zelfstandige macht had en die kon uitoefenen. Daar is hij een heel eind mee gekomen, maar uiteindelijk kreeg hij toch het lid op de neus.’
In de Verenigde Staten mag Dankbaar dan bot vangen, hij slaagt er wel in om misdaadverslaggever Peter R. de Vries te interesseren voor het verhaal van Files. Samen reizen ze af naar Amerika om daar een uitzending over de zaak te maken.
De trip heeft alle kenmerken van een uitgekomen jongensdroom. Dankbaar is opgetogen dat zo’n goede misdaadjournalist als De Vries interesse toont voor het verhaal van Files. Hij hoopt dat de uitzending ook de aandacht zal trekken in de VS. Als dat gebeurt, kan hij wellicht eindelijk een keer cashen met zijn rechten op het verhaal van Files.
De Vries, die zich nog goed kan herinneren hoe hij als zevenjarig jongetje tijdens het voetballen op een veldje in Amstelveen hoorde dat John F. Kennedy was vermoord, heeft eveneens hoge verwachtingen. Al jaren heeft hij een bovengemiddelde belangstelling voor de zaak. Hij las er tal van boeken over. En nu reist hij dan zelf af naar de plaats delict om onderzoek naar de zaak te doen en mensen te interviewen.
Morgen: ‘Micha Kat krijgt steeds meer gelijk’
Wat beweegt complotdenkers? Zijn het paranoïde geesten of lijkt hun geloof in samenzweringstheorieën eigenlijk nog het meeste op religie? Voor het boek Complotdenkers dompelde ik me onder in de wereld van de samenzweringsgelovigen. Ik sprak verscheidene Nederlandse complotdenkers. Van een herhaaldelijk veroordeelde ex-journalist die de jacht heeft geopend op pedo-netwerken tot een anti-vaccinatieactiviste die ervan overtuigd is dat de Holocaust zwaar wordt overdreven. En van een succesvolle ondernemer die meent de moord op John F. Kennedy te hebben opgelost tot een oprichter van een politieke partij die de luchtmacht wil inzetten tegen chemtrails sproeiende vliegtuigen. Nu is er een geactualiseerde editie met aandacht voor onder meer QAnon, coronacomplotten en Donald Trump. Koop de geactualiseerde editie van Complotdenkers nu. Het boek is bij elke boekwinkel te bestellen.