In een interview met het AD waarschuwde Buma voor het gevaar van nepnieuws. Des te opmerkelijker was het dat hij in hetzelfde interview zelf onzin verspreidde over de nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.
“Privacy is belangrijk”, vertelde CDA-leider Sybrand Buma in een interview dat op 25 november in het AD verscheen. “Maar weet u wat zo interessant is aan de discussie over de nieuwe wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten, de WIV? Dat is nou typisch een voorbeeld waarbij tegenstanders een overdreven sterke nadruk op privacy leggen.”
Tot zover niets geks. Buma is een voorstander van de nieuwe wet. Zozeer zelfs dat hij de uitkomst van het referendum over de nieuwe WIV, die door tegenstanders wordt omschreven als de ‘sleepwet’, het liefst al bij voorbaat naast zich neer zou leggen.
Maar heeft Buma zich eigenlijk wel in de nieuwe WIV verdiept? Die vraag lijkt gerechtvaardigd na lezing van de daaropvolgende alinea waarin hij uitlegt waarom de nieuwe wet er moet komen: “Criminelen gebruiken allang geen telefoons meer”, weet Buma, “want die worden aangestraald door zendmasten en die mogen afgetapt worden. De kabel niet, dus gaat veel communicatie via Fifa-spelletjes. Daar moet je dus kunnen kijken.”
Buma gaat in deze paar zinnen zeker drie keer de mist in.
1. “Criminelen gebruiken allang geen telefoons meer”
Als dat het geval is, moet Buma toch eens uitleggen waarom de politie vorig jaar toch nog 24.850 telefoons aftapte. Uit een zoekopdracht bij Rechtspraak.nl blijkt dat er dit jaar tot nu toe minimaal 83 zaken voor de rechter kwamen waarbij politie en justitie bewijs verkregen met behulp van telefoontaps.
Het is wel zo dat telefoontaps volgens het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) van het ministerie van Justitie en Veiligheid ‘steeds minder effectief’ wordt.
De meeste criminelen weten vanzelfsprekend dat ze het gevaar lopen dat de politie hen afluistert. Daarom zullen vertrouwelijke zaken bij voorkeur niet over de telefoon bespreken of gebruikmaken van geheimtaal. Maar criminelen zijn net mensen: ze zijn onvoorzichtig of overmoedig en maken fouten.
2. “Zendmasten mogen worden afgetapt, de kabel niet”
Hier begint Buma zaken door elkaar te halen. De politie mag verdachten aftappen nadat de rechter-commissaris daar toestemming voor heeft gegeven. Die toestemming geldt voor mobiele telefoons, vaste telefoons en internetverkeer. Telefoons aftappen mag al sinds de vorige eeuw, internetgebruikers aftappen kan in Nederland sinds 2001.
Terwijl de politie gericht mag aftappen, kunnen de Nederlandse inlichtingen- en veiligheidsdiensten ongericht telecommunicatie onderscheppen, zonder dat daar toestemming voor moet worden gevraagd. In de woorden van de AIVD: “Er wordt telecommunicatie onderschept van meerdere gebruikers, niet alleen van mogelijk interessante personen of organisaties.”
Daarbij geldt nu nog één beperking: deze bevoegdheid geldt alleen voor zogeheten niet-kabelgebonden communicatie, zoals telecommunicatie via de satelliet. Zendmasten zijn aangesloten via kabels en kunnen dus niet zomaar worden onbeperkt worden afgetapt door de inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Sterker nog: vrijwel al het telefonie- en internetverkeer verloopt vandaag de dag via kabels.
Hier lijkt dus sprake van een gevalletje klok-klepel bij Buma, want dankzij de nieuwe WIV kunnen de diensten straks ook de communicatie via de kabel onderzoeken.
3. “Veel communicatie gaat via Fifa-spelletjes. Daar moet je dus kunnen kijken.”
Huh? Wat? Fifa-spelletjes? Criminelen en terroristen die met elkaar willen communiceren zonder dat opsporings- of inlichtingendiensten ‘meekijken’, gebruiken encryptie. Het installeren van WhatsApp of een andere messaging-app die gebruikmaakt van end-to-end encryptie is daarvoor genoeg. De versleuteling zorgt er immers voor dat alleen de verzender en de ontvanger de berichten kunnen lezen. Daar gaat ook de nieuwe WIV niets aan veranderen.